World History

कथा : घर फिर्ती नदीको स्वाँ … शव्दले मृगनयनीका आँखा खुले । शरीरभरि विजुली फैलियो । रात शून्यमा वितिरहेको । “अव उपाय के छ त ?” ऊ जुरुक्क उठी । उसलाई कसैले जवर्जस्ती अँठ्याएको अनुभव भयो । ऊ विस्तारै वाहिर निक्लिई । विस्तारो ढोकाको आग्लो उघारेर आँगनमा आई– पर्खालमा वसी । रात अस्तव्यस्त थियो र खोलाको स्वाँआँ…. आवाज आइरहेको थियो । मृगनयनीले ठहर गरेझैं गरी– “मर्ने दिन आअ‍े !” कोठामा ढ्वाक्क आवाज आयो । ऊ हस्याङ–फस्याङ गर्दै कोठामा गई । अँध्यारो थियो र वच्चा–वच्चीको ठाउँ सरेको आवाजको साथै दुर्गन्धले कोठा भरिएको थियो । “एउटी सुकुमार छोरी पो त– वावुकी, प्यारी साहिँली “छोरी ! यस घरमा परी दुर्घटनामा विचरा मर्ने भई ।” उसका दिमागमा पुराना कुरा आअ‍े । ऊ सानी पुतली जस्ती यस घरमा आई । उसको लोग्ने पनि सिङाने थियो । उसले कति घरमा भुक्तमान खपी । लोग्नेको हातवाट गोदाइ पनि खाई र वडो जुक्तिले प्रेम पाई अनि एउटा लामो समयमा सासू–ससुराको मृत्युपछि घर–मालिकनी भई । यी पाँच भाइ छोरा र दुई वहिनी छोरीलाई उसले जिउ–ज्यान दिएर हुर्काउँछे ! परन्तु … … गोपीनाथ जुरुक्क उठ्दा झसङ्ग भयो र ‘नयनी’ भन्यो ‘हजुर उसले भनी’

बोल्ने कला बोल्न  जान्ने तर के बोल्दा के प्रभाव पर्छ भन्ने पत्तो नपाउने एकजना महाशयले आफ्नो घरमा रात्रि भोजको आयोजना गरेका रहेछन्। तर भोज शुरु हुने बेला सम्म पनि सबै पाहुनहरु उपस्थित भईसकेका रहेनछन् । ५० जना पाहुनाहरु आउनु पर्नेमा जम्मा ३० जना मात्रै उपस्थित देखेपछि उनले आफ्नो स्वाभाविक शैलीमा भनेछन् : “खै , आउनु पर्ने मान्छे त अझै आएनन् नि !” उनको कुरा सुनेर उपस्थित   पाहुनाउरु मध्य केहिले सोचे- ‘आउनु पर्ने मान्छे त आएनन् , मतलव हामि त नआउनु पर्ने मान्छे पो रहेछौं ।” यति सोच्ने वित्तिकै उपस्थित ३० जना मध्य १० जना त्यहा बाट निस्केछन् । ति महाशयले आईसकेका पाहुना पनि फर्केको देखेर फेरि भने : ” नजानु पर्ने मान्छे पनि गए “। यो वाक्यलाई पनि बाँकी पाहुना मध्यका केहिले अर्कै अर्थमा लिए – ‘ ओहो ! उनिहरु नजानु पर्ने मान्छे भए जानु पर्ने मान्छे त हामि पो रहेछौं “। यति सोचेर फेरी अरु १० जना पाहुन पनि त्यहाबाट निस्केछन । यस पटक उसलाई आफूले बोल्दा केहि गल्ति भएको आभाष भएछ र उनले आफूलाई प्रष्ट पार्ने हेतुले भने :” मैले उनिहरुलाई लक्षित गरेर त्यसो भनेको होईन” । तर उनको य वाक्यको पनि अर्कै अर्

पौराणिक कथा : अभिशप्त सौन्दर्य महाभारत युद्धका नायक पात्र पाँच पाण्डवहरूकी साझा धर्मपत्नी द्रौपदी त्यसभन्दा अगाडि अर्थात् पूर्वजन्ममा अत्य न्तै सुन्दरी नारीको रूपमा दक्षप्रजापतिकी छोरी केतकीको नामले चिनिन्थिन्। उनको आफ्नो अपूर्व सौन्दर्य र सच्चरित्रताका सामु स्वर्ग, मत्र्य, पाताल तीनै लोकमा आफूजत्तिकै सुन्दर र सच्चरित्रवान् पुरुष नपाइएकाले केतकीले जीवनभर अविवाहित रही भगवान् शिवजीको तपस्या गर्दै जीवन बिताउने निर्णय गरिन्। केतकीको   त्यस्तो निर्णय सुनेर भगवान् शिवकी धर्मपत्नी पार्वतीको मनमा चिसो पस्यो। तपस्याका प्रभावले केतकी आफूभन्दा अधिक सुन्दरी होलिन् र शिवजीले उनैलाई बढी माया गर्लान् भन्ने सौतेनी डाहले पार्वतीको मन पिरोल्न थाल्यो। एक दिन केतकी एकान्त स्थलमा बसेर भगवान् शिवजीको ध्यान गर्दै थिइन्। त्यस बेला पार्वती गाईको रूपधारण गरेर केतकीको सामुन्ने पुगिन्। अनि ठूलो स्वरले ड्वाँ–ड्वाँ कराउन थालिन्। ठूलो स्वरले गाई कराउँदा केतकीको ध्यान भङ्ग भयो। ध्यान भङ्ग गरिदिएको रिसले केतकीले गाईलाई हपार्दै दुर्वचनले गाली गरिन्। केतकीको दुर्वचन गाईको रूप धारण गरेकी पार्वतीलाई असह्य भयो। उनले

पौराणिक कथा : महांकाल भैरब पहिले पहिले धेरै पहिले, लिच्छबी कालको कुराहो यो। उपत्यकामा खडेरी परेछ, धेरै याम सम्म। पनी न पर्ने घाम टन्न पानी पार्ने उपाय अनेक् गरे। धेरै गण्यमान्य अनि तान्त्रिकहरु सरसल्लाह हुदां तान्त्रिकका पनि तान्त्रिक जामन: गुभाजुको नेत्रित्वमा ठुलो यज्ञ गर्ने र यज्ञको बलमा पानी पार्न सक्ने बैज्ञानिक आध्यत्मिक आधार देखिएकोले यज्ञ गर्ने निर्णयमा पुगे। यज्ञ सुरु भो, अग्नि दन्के, चारु स्वाहा गरे। सर्प देखि बिच्छि सम्म होमिए। हेर्दा हेर्दै आकाशमा अजङगको कालो मेघ देखा पर्यो। यति बिशाल र सघन बादल कहिलेइ देखिएको थिएन। सब खुशी भए। राजा जनता, वटुक, पण्डित। तर जामन: गुभाजुको अनुहारमा चमक भन्दा ज्यादा चिन्ता देखिए। सहकर्मी तान्त्रिकहरु छक्क परे। यत्रो साधनाको फल, आकाशमा देखिदां पनि जामन गुभाजु हर्षित छैन। सबै तान्त्रिकहरु जामन: गुभाजु भए ठाउंमा गए र जिज्ञासा राखे। ” गुरु देब, यज्ञ सफल भएको मा हजुर खुशी देख्नु हुन्न नि, यसको कुनै कारण छ कि, हामीले त बुझ्न सकेनौ”” जामन: गुभाजुले आफ्नो चिन्ता प्रकट गरे। ” मलाई यो मेघ प्राक्रितिक लागेन, पानीको कुनै अंश देख्दिन” “कुनै दै

अनूदित कथा : इनारको भ्यागुतो ~ चिनी लोककथा ~ छिपछिपे पानी समेत नभएको एउटा इनारमा एउटा भ्यागुतो बस्दथ्यो। त्यो भ्यागुतो सधैं खुशी रहन्थ्यो। एक दिनको कुरो थियोः त्यस भ्यागुताले पूर्वी सागरबाट आएको एक स्थुलकाय कछुवालाई भन्योः “मलाई अतिशय खुशी लागेको छ, बाहिर घुमफिर गरेपछि इनारको छेउमा राखिएको बारमा उफ्रँदै रमाउँदै गर्छु, इनारमा फर्केर इनारको मक्किएको ईंटको भित्ताको प्यालमा बसेर आराम गर्नपाउँछु। इनारको हिलोमा खुटा टेक्दा मेरा दुइ खुट्टाका सतहसम्म हिलो मात्र हुन्छ।   ती स-साना किरा, झिंगा तथा भ्यागुता वा पाहाका भुरा हेर्दा कति साना लाग्छन। र तिनीहरु मेरो तुलनामा आउन सक्दैनन। म यस इनारको मालिक हुँ र इनारमा उफ्रँदै खेल्दै र आराम गर्दै कति मज्जा हो कति। तपाईं इनारमा आएर निरिक्षण गर्नुहोस् न।” त्यो स्थुलकाय समुद्री कछुवाको बाँया खुट्टा इनारमा पस्दा नपस्दै दायाँ खुट्टा इनारको भित्तामा च्यापियो। कछुवा इनारबाट निस्क्यो र इनारको भ्यागुतालाई विशाल समुद्रको दृश्य बयान गर्दै “तपाईंलाई एक हजार किलोमिटरको दूरी निकै टाढा लाग्छहोला, तर विशाल समुद्रको तुलना गर्ने त्यसको हैसियत छैन। हजार मिटर निकै

ऐतिहासिक लोककथा : रानी शैलेश्वरी (गर्हौंकोट राज्य र भिरकोट राज्य बिच लडाईंको ऐतिहासिक कथा) ! उनको मादक सौन्दर्यताले बैरीतर्फका सैनिकहरुलाई समेत लठ्याई राखेको थियो । जसरी भर्भराउँदो ज्वालामा पुतलीहरु हामफालेर देहत्याग गर्छन् त्यसरीनै भिरकोटे सैनिकहरु रानीको अनुपम सौन्दर्यको रसपान गर्दै र काटिंदै गए । रानीको सौन्दर्यरुपी अस्त्रले आसपासका सबै सैनिकहरुको शक्ति नै क्षिण गराएजस्तो भान हुन्थ्थो । कसैमा पनि रानीको तरबारको चपेटामा परिएला कि भन्ने होश समेत रहेन । यसैले बैरीतर्फका सैनिकहरु एक पछि अर्को गर्दै उनको आक्रमणको शिकार भई नै राखे । बिरंगना रानीले हातमा नाँगो तरबार नचाउँदै वायुबेगले घोडा दौडाईन् र अन्दा धुन्द बैरितर्फका सैनिकहरुलाई मुलाकाटे झैं काट्न थालिन् । युद्द हुनुको मुख्य कारण दुई राज्य बिचको साँध सिमाना र भिरकोटेहरुले गर्हौंकोटतर्फ चलाएको लुटपाट नै थियो । त्यतिबेला भिर्कोट राज्य र गर्हौंकोट राज्यको साँध सिमाना मिर्दीखोला र आँधीखोलाको संगमस्थल देखी पूर्वतर्फ कायम गरिएको थियो । गर्हौंकोट र भिरकोट राज्यको लडाँईंताका गर्हौंकोटको राजधानी घ्याङलिङ थियो भने भिरकोटको राजधानी दभुङक

 कर्णे डाँकुदेखि श्रीकर्ण ॠषिसम्म लामो समय सम्मको चोरी र डकैती पेसाबाट अकुत सम्पत्ति कुम्ल्याए पनि कर्णे डाँकालाई मनमा शान्ति हुन छोड्यो । धन सम्पत्ति प्रशस्त भए पनि मनमा सन्तुष्टी नहुदा उनी भड्किदै हिंड्न थाले । आखिर जे गरे पनि शान्ति मिल्दो रहेनछ भनेर बिरक्तिदै एका बिहानै भगवान शिवको दर्शन पनि गर्ने र प्रसाद स्वरुप एक चिलिम गाँजा खाने सुरले हानिए । चैत्र यामको सितलो बिहानी । बनकालीको घना जङलबाट चराचुरुङ्गीको चिर्बिराहट । ठाउँ ठाउँमा समुह समुह बनाएर इश्वरको भजनमा लीन मानिसहरु । टाढैबाट पशुपतीको गजुर देखेपछी मनमा एक किसिमको शान्तिको अनुभव हुन्छ । दुई हात जोड्दै पशुपतीको मन्दिर तिर अघि बढ्दै गर्दा बनकालीको भर्याङ् छेउ कुटी बनाइ बसेको बाबाले बोलाउछन । “बालक खुब भड्किएको छस ?” कर्णे डाँका बाबातिर नियाल्छ । एउटा धोती बेरेको , जिउ भरी खरानी घसेको । निधारमा तीन वटा सेतो धरको कोरेको । बीचमा तेस्रो नेत्र बनाएको । फुस्रो दाह्री पालेको । एक हातमा चिलिम र अर्को हात कमन्डलु लिएको बाबा । हेर्दा साक्षात शिव नै उनी हुन जस्तो । दुई हात जोडेर कर्णे डाँका कुटी नजिकै टुक्रुक्क बसेर भन्छ । ” हो

तोरी फुल्या गाउँ, ज्वाईं मेरो नाउँ एकादेशको एउटा गाँउमा ‘जसे’ नाम गरेको एउटा एकदम छट्टु मान्छे थियो । आफ्नो घर चलाउन सार्‍है कठिन भएपछि उसलाई सार्‍है खेद लाग्यो र उसले विचार गर्‍यो- “यो संसारमा सोझो भएर काम चल्दैन । केही बठ्याईं नगरे अब त भोकै मरिन्छ क्यारे ।” यस्तो सोचेर ऊ भोलिपल्टै घरबाट निस्कियो । जाँदा जाँदा बाटोमा उसले कमेरो (सेतो माटो) भेट्‍यो र त्यो माटो महँगो भाउमा बेच्ने सुरले चारमाना जति लिएर अगाडि बढ्‍यो । जाँदै गर्दा चार कोस जति हिंडेपछि उसले खेतमा गोरु जोतिरहेको एउटा मानिसलाई भेट्‍यो । हलोमा एउटा गोरु सेतो र अर्को कैलो थियो । उसले हलो जोत्‍ने किसानलाई भन्यो- “ओहो दाजु, यस्तो बेरंगा गोरु जोतेर के तमाशा गर्नु भएको ?” किसानले भन्यो- “यसपाली यस्तै भो, अर्को साल कैलो गोरु बेची सेतो किन्‍नु पर्ला ।” जसेले दाउ फ्याल्दै भन्यो- “ल, जम्मा एक मोहर खर्च लाग्छ । कैलो गोरुलाई सेतो पारिदिऊँ ?” किसानले एकछिन गम खायो र घत मान्दै भन्यो- “लौ, हुन्छ त ।” जसेले कमेरो घोलेर गोरुको जीउ रंगाईदियो । टाढाबाट हेर्दा गोरु सेतो देखियो । घिउलाटो किसान दंग पर्‍यो । किसानले भन्यो- “यहाँ त मसँग

जिउँदो मान्छेको करामत र यमराज एकदिन यमराजले मर्त्यलोकमा घुम्दै गर्दा एउटा हात्तीलाई एउटा दुब्लो पातलो मरन्च्याँसे माहुतेले हातमा एउटा मसिनो लट्ठीको भरमा तह लगाइरहेको देखेछन्। हात्ती एकान्तमा भएको मौकामा यमराजले हात्तीसित भनेछन्- “गजराज, यत्रो विशाल र शक्तिशाली भइकन पनि यस्तो फिस्टे मान्छेको वशमा किन पर्छौ? यस्ता भुसुनालाई पनि ठेगान लाउन सक्दैनौ?” हात्तीले जवाफ दिएछन्- “मानिसको जात मापाको ज्याद्रो पो हुन्छ त यमराज, तिमी यमलोकमा मरेको मानिससँग संगत गर्छौ अनि के थाहा पाउछौ र? कुनै दिन जिउँदो मानिसको फेला पर्‍यो भने थाहा पाउँछौ!” यति भनी हात्ती फेरि माहुतेको डरले माहुते भएतिर गयो भने यमराज चाहिं गम खाँदै यमलोक फर्कियो। यमलोक पुगेपछि यमराजले जिउँदो मानिस कस्तो हुँदो रहेछ त भनी जान्नेि विचारले आफ्ना दुतहरू चण्ड, अचण्ड र प्रचण्डलाई मर्त्यलोकबाट एउटा जिउँदो मानिसलाई यमलोक ल्याउन अह्राएछन्। यमदुतहरूले एउटा सुतिरहेको मानिसलाई उसले थाहै नपाउने गरी खाटै समेत बोकेर यमलोकतिर लाँदै गरेछन्। यमराज कहाँ पुग्ने बेलामा नर्कमा बलिरहेको आगोको रापले जिउँदो मानिसको आधा निद्रा खुलेछ र आफु यमलोक